در سال هاي اخیر بیماري هاي غیر واگیر همچون چاقی سهم عمده ای در مرگ و میر جوامع بشري داشته اند . این بیماري ها با اختلال عملکرد دستگاه های مختلف بدن همراهی دارند.

بررسی این مطالعه به منظور بررسی مشکلات روانی مانند اضطراب و افسردگی در نوجوانان چاق و داراي اضافه دروزن مقایسه با نوجوانان طبیعی انجام گردید.

چاقی دوران کودکی و نوجوانی با عوارض جسمی و پیامدهای روانی متعدد همراهی دارد. مطالعات نشان می دهند، افزایش روزافزون شیوع این اختلالات روانی همچون اختلالات اضطرابی در کودکان و با نوجوانان اختلال شاخص توده بدنی بوده، همچنین فزایش وزن و چاقی علاوه بر اضطراب، می تواند عامل خطر براي بروز افسردگی باشد. ابتلا به افسردگی می تواند موجب کاهش اعتماد به نفس وافت تحصیلی و در مجموع اختلال در عملکردهاي شغلی، خانوادگی و اجتماعی گردد. البته تنش هاي فرهنگی مربوط به ظاهر و اختلال در تصویر ذهنی از بدن ممکن است نوجوانان و به خصوص دختران را که به تصویر بدنی خود بیشتر اهمیت میدهند، در معرض خطر بیشتر افسردگی قرار دهد، زیرا افراد چاق در اغلب موارد در جامعه با بینش منفی مواجه می شوند، لامرتز معتقد بود چاقی سبب ایجاد نگرش منفی، فشار روانی و همچنین افزایش خطر اختلالات روانی میشود. همچنین قابل ذکر است که همیشه چاقی باعث افسردگی نمیشود بلکه افسردگی نیز یکی از علل مهم چاقی است. (هرچند که اکثر افراد چاق به عللی مثل وجود تبعیض، نارضایتی از تصویر بدن یا افت سلامت جسمی، دچار انزواي اجتماعی و در نتیجه احساس افسردگی میشوند.) ریچاردسون طی تحقیقی مشخص نمود که افسردگی دوران نوجوانی خطر چاقی را در مقایسه با آنهایی که افسردگی ندارند دو برابر کرده و این افسردگی با کاهش وزن برطرف نمیشود، بلکه نیاز به درمان افسردگی زیر نظر متخصص دارد.

 این مطالعه به منظور بررسی مشکلات روانی مانند اضطراب و افسردگی در نوجوانان چاق و داراي اضافه وزن و مقایسه با نوجوانان طبیعی انجام گردید.

کارروش

 این پژوهش تحلیلی مورد-شاهدي می باشد. حجم نمونه ۲۰۴ نفر که در هر گروه 102 نفر برآورد گردید. جامعه ی آماري دانش آموزان شاغل به تحصیل در مدارس متوسطه ي اول و دوم شهر بیرجند بود. روش نمونه گیري چند مرحله اي تصادفی بوده که در ابتدا شهر بیرجند به چهار منطقه تقسیم و آن گاه لیست مدارس متوسطه ي اول و دوم دخترانه و پسرانه در داخل هر طبقه به عنوان خوشه در نظر گرفته شد. سپس به صورت تصادفی از هر منطقه، یک متوسطه ي اول و دوم دخترانه و یک متوسطه ي اول و دوم پسرانه، انتخاب و در هر پایه، ابتدا شاخص توده ي بدن دانش آموزان محاسبه و به ازاي هر مورد چاق و اضافه وزن، یک دانش آموز طبیعی از لیست دانش آموزان کلاس به عنوان شاهد انتخاب و در مطالعه وارد شد.

جهت تعیین میزان اضطراب در افراد مورد مطالعه از مقیاس خودسنجی اضطراب زانک استفاده شده. میزان اضطراب هر فرد برابر است با نمره خام

که بر اساس نقاط برشی همچون ۲۵-۴۵ طیف نرمال، - طیف ۴۵_۵۰ طیف خفیف و – ۵۱-۵۹ طیف متوسط قرار میگیرد. جهت سنجش میزان افسردگی افراد از پرسشنامه ي افسردگی کودکان و نوجوانان استفاده شد که شامل ۴۲ نشانه بیماري است و اغلب آنها با یکدیگر همپوشی دارند و تقلیل یافت اند و ملاكه هایی که بیشترین همپوشی یا تکرار را در نظریه های مختلف به خود اختصاص داده اند، استخراج و با ملاكهاي راهنماي تشخیصی و آماري اختلالات روانی براي افسردگی کودکان، مقایسه شده اند.

سپس فهرستی شامل 12 مقوله مختلف تهیه گردید. کل نمره با مقیاس تراز شده براي جامعه ي مورد مطالعه پرسشنامه (کودکان و نوجوانان شاغل به تحصیل در سطح شهر تهران ساله ۷ تا ۱۸ ساله) مقایسه و جایگاه فرد از نظر میزان افسردگی، مشخص میگردد.

در این پژوهش دادهها پس از در SPSS ي نسخه 15 وارد و با آزمونهاي آماري مجذور خی، آزمون دقیق فیشر و تی مستقل در سطح 05/0=α تحلیل گردید.

نتایج

تعداد ۲۰۴ نوجوان به مطالعه وارد شدند. این مطالعه بر روي 102 نوجوان چاق با میانگین شاخص توده ی بدنی 1/4±9 /27 و ۱۰۲ نوجوان طبیعی با میانگین شاخص توده ی بدنی ۳/2± ۹/۱۹ انجام شد.

 میانگین نمره ي اضطراب در تحلیلی مورد-شاهدي بر روی نوجوانان شهر بیرجند انجام پذیرفت. جهت تعیین میزان اضطراب در افراد مورد مطالعه از مقیاس خودسنجی اضطراب زانک و جهت سنجش میزان افسردگی از شاخص هاي افسردگی کودکان و نوجوانان استفاده شد.

 اختلاف معنی داري در توزیع فراوانی شغل مادر و سطح تحصیلات والدین، میانگین سن، بعد خانوار ورتبه ی تولد، جنسیت و پایه تحصیلی در دو گروه کودکان چاق و و دارای اضافه وزن با گروه دارای وزن طبیعی مشاهده نگردید (05/0>P ).

میانگین نمره ی اضطراب در نوجوانان با اختلال شاخص توده ی بدنی بطور معنی داري بیشتر از نوجوانان طبیعی بود ( ۱/۳۷ در مقابل۱/۳۷ ) (P<0/001 )،

همچنین میانگین نمره افسردگي در نوجوانان با اختلال شاخص توده بدنی بطور معنی داری بیشتر از نوجوانان طبیعی بود. (3/14 در مقابل 49/5) ( P<0/001 ).

بحث چاقی و اضافه وزن، یکی از عوامل خطر برای بسیاري از بیماريها بوده و اثرات منفی آن علاوه بر سلامت جسم، سلامت روان را هم تهدید می کند. به همین دلیل این مطالعه بر روي 204 نوجوان داراي اضافه وزن و

چاقی و نوجوان با وزن طبیعی انجام پذیرفت. نتایج نشان داد که میانگین نمره ي اضطراب و افسردگی در نوجوانان با اختلال شاخص توده ي بدنی به طور معنی داری بالاتر از نوجوانان با شاخص بدنی طبیعی بوده است و این نتایج با برخی پژوهش هاي پیشین که رابطه ی اضطراب و اضافه وزن را بررسی کردند، هماهنگ می باشد. از جمله علی اکبری دهکردی با مطالعه بر دختران، نشان داد که نمره ي اضطراب دختران داراي اضافه وزن، بیشتر از دختران داراي وزن طبیعی بود و اضطراب در بین دختران داراي اضافه وزن تفاوت معناداري

با گروه شاهد داشت . همچنین پژوهش های بسیاری که در تمامی مطالعات مذکور، نمرات اضطرابی گروه چاق و اضافه وزن در مقیاس با نوجوانان داراي وزن طبیعی بالاتر بوده است.

به نظر میرسد انجام اقدامات جهت کنترل چاقی به منظور کاهش اضطراب، افسردگی میتواند در توسعه سلامت دانش آموزان. اثرگذار باشد.